Phân đội Phòng không Trung đoàn 5 trong thực hành huấn luyện.

Trung đoàn 5 thuộc Sư đoàn 5, Quân khu 7 thành lập ngày 31.5.1965 tại Căn cứ Bà Hảo thuộc huyện Dương Minh Châu, do một người con của quê hương Tây Ninh, chiến sĩ hội thề Rừng Rong Nguyễn Thới Bưng - Thượng tướng, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng làm Trung đoàn trưởng đầu tiên. Trải qua 54 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Trung đoàn vinh dự được Ðảng, Nhà nước hai lần phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (1975, 1985); được Trung ương Cục miền Nam tặng 8 chữ vàng “Vượt mọi khó khăn, liên tục đánh thắng” cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

Là một trong những đơn vị chủ lực cấp trung đoàn đầu tiên của Quân giải phóng miền Nam, sau thời gian luyện quân, đầu tháng 9.1965, Trung đoàn 5 nhận lệnh hành quân về đứng chân chiến đấu trên địa bàn Bà Rịa - Long Khánh.

Ngày 11.9.1965, Trung đoàn ghi dấu chiến công đầu tiên. Ðó là thắng lợi trận đầu ra quân của Tiểu đoàn 2 (nay là Tiểu đoàn 5) bất ngờ tiến công trong vòng 30 phút đã diệt gọn đồn Túc Trưng (Ðịnh Quán, Ðồng Nai), tiêu diệt và bắt sống 22 tên địch, thu 35 súng các loại, đồng thời hỗ trợ lực lượng vũ trang địa phương và nhân dân vùng lên phá ấp chiến lược. Ðến cuối năm 1969 là chặng đường đầy khó khăn, gian khổ, ác liệt của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn.

Giai đoạn này, trong đội hình biên chế của Sư đoàn 5, Trung đoàn 5 đã cơ động chiến đấu liên tục trên các chiến trường Bà Rịa, Long Khánh, Biên Hoà, Tây Ninh, Phước Long với hàng trăm trận đánh lớn, nhỏ, diệt và làm bị thương hàng ngàn tên địch, bắn cháy hàng trăm xe quân sự, hàng chục máy bay cùng nhiều vũ khí, trang bị, phương tiện chiến tranh; đánh thiệt hại nặng 4 tiểu đoàn quân xâm lược Mỹ, 5 tiểu đoàn quân nguỵ Sài Gòn và một đại đội quân chư hầu Úc.

Sau 4 năm thành lập, liên tục cơ động, chiến đấu, lấy thực tế chiến trường để huấn luyện; lấy tư tưởng tiến công làm phương hướng hoạt động, Trung đoàn trưởng thành vượt bậc. Năm 1970, Ðại đội 6 thuộc Tiểu đoàn 2 (nay là Tiểu đoàn 5) và đồng chí Nguyễn Văn Chánh - Ðại đội phó Ðại đội 6 vinh dự được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn giai đoạn 1965-1969 tự hào là những người đầu tiên xây dựng nên truyền thống “Vượt mọi khó khăn, liên tục đánh thắng” của Trung đoàn.

Những năm cuối cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1970-1975), Trung đoàn 5 chiến đấu trên chiến trường Ðông Bắc Campuchia và miền Ðông Nam Bộ, tiếp tục lập nhiều chiến công vang dội. Trung đoàn vinh dự được Quân uỷ - Bộ Tư lệnh Miền tặng Huân chương Quân công giải phóng hạng Nhì; được Ðảng, Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND lần thứ nhất (tháng 9.1975). Hai tập thể, một cá nhân được Ðảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND: Tiểu đoàn 1 và Ðại đội 2 thuộc Tiểu đoàn 1 (nay là Tiểu đoàn 4) vào năm 1976 và Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 2 (nay là Tiểu đoàn 5) Hoàng Thế Cao vào năm 1973.

 Ngày 30.4.1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, Trung đoàn 5 thực hiện nhiệm vụ tiếp quản, cơ động truy quét tàn quân nguỵ tại Long An, Tây Ninh, Bà Rịa. Tháng 9.1976, Trung đoàn 5 được Tư lệnh Quân khu 7 giao nhiệm vụ huấn luyện chiến sĩ mới và xây dựng, củng cố doanh trại, tăng gia sản xuất tại Núi Ðất, xã Hoà Long (Bà Rịa). Trong hơn hai năm (1976-1978), Trung đoàn đã huấn luyện hơn 10.000 chiến sĩ mới bổ sung cho toàn Quân khu tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam.

Ngày 30.9.1978, theo yêu cầu nhiệm vụ chiến đấu trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế giúp nhân dân Campuchia, Trung đoàn 5 được tăng cường vào đội hình Sư đoàn 303 (Quân khu 7). Từ cuối năm 1980 đến tháng 9.1989, Trung đoàn 5 thuộc đội hình Sư đoàn 310 (Ðoàn 7702, Mặt trận 779) thực hiện nhiệm vụ huấn luyện chiến sĩ mới tại Long An, Tây Ninh và làm nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia. Dù ở đâu, trong bất kỳ điều kiện chiến đấu hay thực hiện nhiệm vụ nào, Trung đoàn 5 cũng luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Năm 1985, Trung đoàn vinh dự được Ðảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND lần thứ hai.

Hoàn thành nghĩa vụ quốc tế trở về Tổ quốc, cuối tháng 9.1989, Trung đoàn 5 trở lại đội hình Sư đoàn 5 thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và xây dựng đơn vị. Phát huy truyền thống “Vượt mọi khó khăn, liên tục đánh thắng”, Trung đoàn luôn có nhiều thành tích nổi bật trong phong trào thi đua quyết thắng, thật sự trở thành điểm sáng toàn diện của Sư đoàn và lực lượng vũ trang Quân khu 7.

Thực hiện nhiệm vụ trung tâm huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, từ năm 2005 đến nay, Trung đoàn 5 có nhiều năm liên tục được Bộ Quốc phòng tặng cờ “Ðơn vị huấn luyện giỏi”; năm 2008 được Quân khu, Bộ Quốc phòng tặng bằng khen 5 năm làm tốt công tác dân vận trong thời kỳ đổi mới; năm 2013, Trung đoàn được UBND tỉnh Tây Ninh tặng bằng khen có nhiều thành tích xuất sắc trong công tác vận động quần chúng giai đoạn 2009-2013, và được Quân khu tuyên dương đạt thành tích xuất sắc trong phong trào học tập và làm theo tấm gương, đạo đức Hồ Chí Minh; năm 2015, Trung đoàn được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen trong 5 năm (2010- 2015) thực hiện phong trào thi đua “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”.

Từ năm 2015 đến nay, Trung đoàn 5 luôn có sự tiến bộ vững chắc, toàn diện. Các tổ chức được củng cố kiện toàn, công tác xây dựng Ðảng và đề cao dân chủ thường xuyên được chú trọng, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Ðảng các cấp. Công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu luôn được cấp uỷ, chỉ huy các cấp quan tâm, chú trọng. Liên tục ba năm liền (2016, 2017, 2018), Trung đoàn được Bộ Quốc phòng tặng cờ Ðơn vị huấn luyện giỏi; được Bộ Quốc phòng, Quân khu, Sư đoàn tặng thưởng nhiều cờ thi đua, bằng khen trong hội thi, hội thao và hoạt động phong trào; được UBND tỉnh Tây Ninh tặng cờ đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua phối hợp làm công tác dân vận năm 2018. Với những thành tích trong những năm qua, đầu năm 2019, Trung đoàn 5 vinh dự được Quân khu, Sư đoàn chọn làm điểm xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Tiêu biểu, mẫu mực”.

Với truyền thống 54 năm qua cùng với sức trẻ hiện tại đang kết tụ, lan toả và nâng bước, tạo sức bật mới cho Trung đoàn 5 hôm nay.

Thượng tá Trần Anh Hùng Chính uỷ Trung đoàn 5